قصد قربتقصد قربت به قصد تقرّب به خداوند ، هنگام امتثال تکلیف اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفقصد قربت، به معنای قصد نزدیک شدن به خداوند و جلب رضایت و خشنودی او می‌باشد. ۲ - انواع اعمال بندگانبه طور کلی، اعمال بندگان دو گونه است: ۱. اعمال تعبدی: کارهایی که قصد قربت در صحت آنها شرط است، مثل: نماز ، روزه و...؛ ۲. اعمال توصلی: کارهایی که قصد قربت در صحت آنها شرط نیست، مثل: تطهیر لباس. بنابراین، در هر عمل عبادی، قصد قربت به خداوند، مصحح عبادیت آن است. ۳ - صور تحقق قصد قربتقصد قربت به صورت‌های زیر تحقق می‌یابد: ۱. قصد امتثال امر الهی، از این نظر که سزاوار اطاعت و عبادت است (قول مشهور )؛ ۲. قصد شکر نعمت‌های بی پایان الهی؛ ۳. قصد تحصیل رضای خداوند؛ ۴. قصد محبوبیت ذاتی عمل؛ یعنی چون عمل و ( ماموربه ) محبوب مولا است، انجام می‌گیرد؛ ۵. قصد دست یابی به مصلحت موجود در عمل؛ ۶. قصد رسیدن به ثواب و دور ماندن از عقاب. انواع دیگری هم برای قصد قربت ذکر شده است. درباره اخذ قصد قربت به معنای قصد امتثال امر در ماموربه، و با امر اولی، اختلاف است؛ برخی معتقدند چون مستلزم خلف یا دور می‌باشد، محال است. ۴ - برسی نوع وجوب قصد قربتدر این که آیا وجوب قصد قربت در تعبدیات ، شرعی است یا عقلی، اختلاف وجود دارد. هم چنین در فرض شرعی بودن آن، در این که آیا وجوب شرعی آن به همان امر اول است یا به امر دوم، اختلاف است. [۱]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۱، ص۱۵۸.
[۷]
الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۱، ص۴۹۷.
[۸]
الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۳۴۶.
[۱۴]
آراؤنا فی اصول الفقه، طباطبایی قمی، تقی، ج۲، ص (۲۰۶-۲۰۵).
[۱۵]
مبادی الوصول الی علم الاصول، علامه حلی، حسن بن یوسف، ص۱۱۴.
[۱۶]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص (۱۳-۹).
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۳۶، برگرفته از مقاله «قصد قربت». |